Maakt botox je bot?

RENÉ DIEKSTRA

Omdat ik geen 20 meer ben en bij tijd en wijle voor grote groepen optreedt, overweeg ik af en toe – laat mij het maar toegeven – om me te laten botoxen. Of eigenlijk, dat overwoog ik tot voor kort. Want inmiddels, ik ben uitgebreid in de onderzoeksliteratuur gedoken, weet ik dat het niet alleen een cosmetische maar ook een psychologische beslissing is.

Je laten botoxen kan uiterlijk weliswaar winst opleveren, maar emotioneel en relationeel geeft het verlies. De uiterlijke winst zit ’m in de afname van rimpels, het innerlijke verlies in de afname van je inlevingsvermogen. De betrekkelijke afwezigheid van gelaatsexpressies bij de gebotoxte medemens is niet alleen een kwestie van uiterlijke schijn. Die weerspiegelt niet zelden ook een afname van het innerlijke gevoelsleven.

Wij zijn zo gebouwd dat we de gevoelens van anderen kunnen waarnemen en begrijpen doordat we die op of in ons eigen lichaam kunnen mimicken, reproduceren, nabootsen en daardoor mee- of navoelen. Als iemand lacht en wij nemen die lach over dan gaan er signalen van onze aangezichtsspieren naar onze hersenen die daarop het stempel vrolijkheid afgeven. Met dat stempel wordt de toegang geopend tot reacties in ons lichaam die het voelen of ervaren van vrolijkheid mogelijk maken.

Maar wat gebeurt er nu als je in het lichaam een stof inspuit zoals botox die de aangezichtsspieren lam legt? Drie gevolgen. Op de eerste plaats nemen we dan minder goed de gevoelens van de ander waar. Uit onderzoek blijkt dat inderdaad voor botoxgebruikers te gelden.

Op de tweede plaats voelen botoxgebruikers ook minder mee met wat de ander voelt. Onderzoek laat zien dat dit effect vooral optreedt bij subtiele gevoelsveranderingen. Je zit met iemand te praten, op een gegeven moment zeg jij iets dat de ander emotioneel raakt.

Dat uit zich bij die ander in subtiele maar niettemin goed waarneembare veranderingen in gezichtsexpressie.

De kans is groot dat jij onder invloed van je botoxbehandeling die emotionele veranderingen niet oppikt. Terwijl juist dat bepalend is voor succesvolle of niet-succesvolle communicatie met anderen, vooral met partners, kinderen, cliënten en andere belangrijke personen in je directe omgeving: je vermogen om subtiele gevoelsveranderingen waar te nemen, die te kunnen meevoelen en daarop adequaat te kunnen reageren. Bijvoorbeeld door er woorden aan te geven, waardoor de ander zich begrepen voelt.

Het derde mogelijke gevolg tenslotte is dat door het lamleggen van onze gezichtsexpressie we ook onze eigen gevoelens minder en minder intens ervaren. Betekent dit nu dat gebotoxten door de bank genomen minder gelukkig zijn dan tevoren?

Volgens sommige onderzoekers is dat inderdaad het geval, maar dat wordt mogelijk voor een stuk gecompenseerd doordat de behandelden zichzelf mooier vinden.

Daarbij kan het dempen van gevoelens door botox ook een zeker voordeel hebben, namelijk dat depressieve gevoelens minder heftig worden.

Conclusie? De beslissing om je te laten botoxen is niet alleen een cosmetische maar vooral ook een psychologische keuze. Want wat nu als je er uiterlijk stralender van wordt, maar innerlijk doffer??